Ziekte en gezondheid
Spinselmot, zieke bomen en de eikenprocessierups: ons groene werk gaat verder dan alleen het verzorgen van bomen. Zo helpen we bij het voorkomen en bestrijden van ziektes en dieren die een bedreiging vormen voor de veiligheid van de inwoners van Haarlem en Zandvoort. Lees meer over wat we zoal doen.
Eikenprocessierups
De eikenprocessierups komt regelmatig voor in Haarlem en omgeving. Het is de larve van een nachtvlinder (Thaumetopea processionea). De vlinder legt haar eitjes in de toppen van eikenbomen. De brandharen van de rupsen zijn vervelend voor mensen en kunnen allerlei gezondheidsklachten veroorzaken.
Eikenprocessierupsen herken je aan hun zwartbruine kop en een zwartgrijs lichaam. Ook hebben ze een donkergrijze streep op hun rug en lange, grijs/witte beharing. Ze leven in groepen en maken grote nesten op dikke takken of de stam van een boom.
Klachten
De rups doet geen vlieg kwaad, het probleem is dat ze hele kleine brandhaartjes hebben. Een volwassen rups heeft er wel 700.000. De brandharen zijn een beschermingsmechanisme voor de rups. Voor ons zijn ze alleen best gevaarlijk. De haartjes hebben kleine weerhaakjes die in huid, ogen en bovenste luchtwegen kunnen binnendringen. Wat volgt is een allergische reactie, jeuk, huiduitslag, ademnood en zware oogirritaties.
Over het algemeen verdwijnen de klachten binnen enkele dagen tot weken. Blijf je last hebben? Neem dan contact op met de huisarts.
Wat doet Spaarnelanden?
Jaarlijks doet Spaarnelanden onderzoek naar de (mogelijke) aanwezigheid van de eikenprocessierups bij eiken in de openbare ruimte. We plaatsen daarvoor feromoonvallen, waarmee we de vlinders vangen. Door de eikenprocessierupsvlinders in de zomer en het najaar te vangen, weten we hoeveel er rupsen er ongeveer in een gebied aanwezig zijn. Andere methodes die we gebruiken zijn het machinaal wegzuigen van nesten en het (biologisch) bespuiten van bomen. Dat laatste doen we alleen bij grote groepen rupsen.
Eikenprocessierups in de tuin
Heb je een eikenboom in de tuin staan waar eikenprocessierupsen in zitten? Spaarnelanden bestrijdt de rupsen alleen in openbare ruimtes, dus helaas niet bij jou in de tuin.
Wil je de nesten zelf verwijderen?
- Gebruik dan goede persoonlijke beschermingsmiddelen zoals een goed sluitende overall, een stofmasker en -bril, handschoenen en laarzen.
- Zorg voor een betrouwbare ladder. De rupsen en nesten zitten vaak hoog in de boom.
Onze tip! Ga liever niet zelf aan de slag met bestrijden, maar vraag een gecertificeerd boombedrijf om het nest te verwijderen. Dan weet je zeker dat het veilig en goed gebeurt.
Melden eikenprocessierups
Kom je tijdens een wandeling een eikenboom tegen waar eikenprocessierupsen in zitten? Meld het meteen online bij de gemeente Haarlem of gemeente Zandvoort of bel 14 023.
Kom je bomen met de eikenprocessierups tegen langs een provinciale weg? Meld het bij de provincie Noord-Holland: Bel 0800 - 0200 600 (gratis) of mail naar servicepunt@noord-holland.nl.
Iepziekte
In Haarlem en Zandvoort staan monumentale iepen. Helaas komt de iepziekte de laatste jaren steeds meer voor. De gemeente doet er alles aan om de bomen te beschermen en te redden. Maar soms lukt dat niet. De zieke iep moet dan zo snel mogelijk gekapt en afgevoerd worden.
Een iep (Ulmus of olm) is een loofboom die zo’n 30 meter hoog is. Hij kan heel oud worden, wel 400 tot 600 jaar. De top groeit meestal naar boven toe breed uit. Iepen bloeien weinig, alleen even vroeg in het voorjaar. Je herkent de iep aan zijn bladeren: door de nerven lijken het net veren. De blaadjes hebben een gezaagde bladrand.
Klachten
De iepziekte is een agressieve schimmelziekte. Kleine, zwarte kevers, de iepenspintkevertjes, zorgen ervoor dat de ziekte wordt verspreid. Ze leggen hun eitjes op een verzwakte of dode iep die vervolgens ziek wordt. Gezonde bomen worden met rust gelaten, maar kunnen wel worden besmet als een boom in de buurt ziek is. Bijvoorbeeld doordat de wortels onder de grond contact maken. Ook door het vervoeren van openhaardhout kan de ziekte verspreiden.
Hoe weet je of een iep ziek is? Normaal gesproken zijn de bladeren in de zomer fris en groen. Maar als de boom ziek is, zie je te vroeg in het jaar al herfstkleuren verschijnen. De bladeren vallen van de boom af. Kenmerkend voor een zieke iep zijn de kale takken met nog één of twee verdorde blaadjes aan de uiteinden.
Wat doet Spaarnelanden?
Spaarnelanden kapt en voert de zieke bomen veilig af, in opdracht van de gemeente Haarlem. Dit doen we in openbare ruimtes en voor particulieren. Dit is kosteloos.
Melden zieke iep
Zie je een zieke iep of vermoed je dat je een zieke boom in de tuin hebt staan? Meld het via de gemeente Haarlem.
Procedure
Wat gebeurt er na je melding?
- Jouw melding bij de gemeente Haarlem wordt doorgegeven aan Spaarnelanden.
- Een boomdeskundig van Spaarnelanden maakt een afspraak en controleert of de iep inderdaad ziek is.
- Is de boom ziek? Dan krijgt hij een blauwe stip.
- De boomdeskundige wijst je op je plichten, zoals de iep binnen 10 dagen verwijderen. Uiteraard helpen we je daarbij.
- Er wordt een schouwrapport gemaakt. Dit rapport wordt aan gemeente Haarlem (juristen VenH) verstuurd.
- De boomdeskundige maakt, als je dat wenst, alvast een afspraak voor het verwijderen van de boom. Ook de afstandsverklaring wordt dan getekend. Met deze verklaring geef je Spaarnelanden het recht om de iep te verwijderen.
- De iep wordt verwijderd op de afgesproken datum. Het hout wordt ter plekke geschild en afgevoerd. De boomstobbe wordt niet uitgefreesd, maar ook geschild.
- De herplantplicht is voor eigen rekening, inclusief de bijbehorende kosten.
- Spaarnelanden noteert alle gegevens voor de gemeente: de boom, adres, dikte etc. En vermeldt daarbij dat het om een particuliere iep gaat.
- Nadat de zieke iep is verwijderd, wordt de gemeente Haarlem geïnformeerd.
Voor het verwijderen van zieke iepen is geen kapvergunning nodig.
Lijst met verwijderde iepen
Zieke iepen 2022
Melden zieke iep
Zie je een zieke iep of vermoed je dat je een zieke boom in de openbare ruimte ziet staan? Meld het via de gemeente Zandvoort.
Procedure
Wat gebeurt er na je melding?
- Jouw melding bij de gemeente Zandvoort wordt doorgegeven aan Spaarnelanden.
- Een boomdeskundige van Spaarnelanden maakt een afspraak en controleert of de iep inderdaad ziek is.
- Is de boom ziek? Dan krijgt hij een blauwe stip.
- Spaarnelanden verwijdert de iep binnen 10 dagen en zorgt voor het herplanten van een nieuwe boom.
Voor het verwijderen van zieke iepen is geen kapvergunning nodig.
Kastanjebloedingsziekte
De kastanjebloedingsziekte komt in de gemeenten Haarlem en Zandvoort veel bij kastanjebomen voor. Gelukkig is de ziekte niet gevaarlijk voor de boom of de omgeving. De kastanjebloedingsziekte wordt veroorzaakt door een bacterie. Als de boom besmet is, krijgt de stam roestbruine vlekken waaruit oranjerode stroperige vloeistof druppelt. De vlekken worden steeds groter en groeien uit tot donkere korsten. Op de aangetaste plekken scheurt de bast open. Bij een zieke kastanje komt ook het bladerdek niet meer tot volle bloei. De kroon heeft kale takken en de bladeren zijn vaak kleiner dan normaal en verkleurd. Een zieke boom blijft altijd ziek.
Klachten
Zwaar aangetaste kastanjebomen gaan snel in conditie achteruit. Daarnaast krijgen ze vaak te maken met schimmels. Denk bijvoorbeeld aan het elfenbankje, de oesterzwam en honingzwam. Verzwakte bomen zijn vatbaarder voor schimmels. Een zieke kastanjeboom sterft uiteindelijk af.
Laat aangetaste bomen zoveel mogelijk met rust. Je hoeft ze niet te snoeien en beschadiging van de wortels door grondwerk moet worden voorkomen. Als de bomen met rust worden gelaten, houden ze het vaak nog een paar jaar vol.
Wat doet Spaarnelanden?
In Haarlem en Zandvoort worden alle kastanjebomen in de openbare ruimtes 1x per jaar (juli-september) gecontroleerd op de kastanjebloedingsziekte. Als blijkt dat een kastanje ziek is, krijgt de boom een classificatie: licht, matig of ernstig. Als de kastanjeboom ernstig is aangetast, krijgt de boom een blauwe stip. Dat betekent dat hij wordt gekapt.
De kap zelf wordt, afhankelijk van grootte en locatie van de boom, door een gespecialiseerd bedrijf uitgevoerd. De stobben van de afgezaagde bomen worden in het najaar/winter verwijderd. Per locatie bekijken we of de kastanje weer terug kan komen.
Hoeveel bomen Spaarnelanden in Haarlem heeft gekapt, wordt aan het eind van elk jaar gepubliceerd in Stadskrant en op de website van Spaarnelanden. Voor Zandvoort wordt dit gepubliceerd in de Zandvoortse Courant.
Melden
Spaarnelanden controleert alleen de bomen in openbare ruimtes en geen particuliere bomen. Vermoed je dat je een zieke kastanjeboom in de tuin hebt staan? Neem dat contact op met een particulier boomverzorgingsbedrijf. Zij controleren de boom op ziektes.