Interview met boomverzorger Stefan Hartman

Even voorstellen…
Wie ben je en wat doe je voor werk? “Mijn naam is Stefan Hartman en ik werk als boomverzorger bij Spaarnelanden. Ik houd me bijvoorbeeld bezig met meldingen van inwoners van Haarlem over bomen. Dat varieert van een klacht over een tak die boven de tuin hangt, tot zonnepanelen die niet genoeg licht krijgen omdat er een grote boom voor groeit. In mijn werk heb ik ook te maken met verschillende soorten zwammen.”

Soorten zwammen
Welke zwammen komt hij zoal tegen? Hij vertelt: “Grofweg kun je zwammen in drie categorieën onderverdelen:

1. Symbionten zwammen

Deze zwammen leven in symbiose met een boom. Een bekend voorbeeld hiervan is de vliegenzwam (rood met witte stippen). Symbionten breken voedingsstoffen in de bodem af, waardoor deze opneembaar worden voor de boom. In ruil daarvoor geeft de boom suikers en zuurstof af, wat weer dient als voeding voor de zwam.

1. Saprofyten zwammen

Dit zijn zwammen die houden van opruimen. Ze leven van dood, organisch materiaal en ruimen het actief op. Als deze zwammen er niet waren, dan zou er overal oud hout blijven liggen. Saprofyten zijn de laatste in de cyclus die materiaal helemaal afbreken. Een van de bekendste soorten is de oesterzwam, maar ook de tonderzwam is een saprofyt.

1. Parasiterende zwammen

Parasiterende zwammen beginnen vaak als saprofyt en worden daarna een parasiet. Als er bijvoorbeeld een snoeiwond of een afgebroken tak op de boom zit, dan kan daar een zwam inkomen. De zwam voedt zich met dood hout, totdat hij sterk genoeg is om ook het levende gedeelte van de boom aan te tasten. Op den duur kunnen ze zelfs een hele boom doden.”

Wist je dat…
Een zwam veel groter is dan alleen de paddenstoel die je ziet? “De paddenstoel is eigenlijk de bloem”, legt Stefan uit, “de rest van de zwam zit onder de grond of in het hout. Wij zien alleen het zwamlichaam, maar onder de grond loopt nog een heel netwerk aan microscopisch kleine draden.”

Een extreem voorbeeld hiervan is de ‘sombere honingzwam’ in Oregon die in 2017 werd uitgeroepen tot het grootste organisme ter wereld. Zijn netwerk van draden besloeg zo’n 965 hectare van het gebied.” (Bron: Scientias)

Stefan vervolgt: “Als boomverzorger leren we hiernaar te kijken. We zien bijvoorbeeld verschillen in de groei van een boom, mits we goed kijken naar de stam. De stam is bijvoorbeeld niet mooi rond of er loopt een baan die afsterft. Dan kan het zijn dat er, onder de oppervlakte, een zwam aan het werk is.”

Zwammen om een boom
Wat betekent het als er veel zwammen om een boom heen staan? Stefan vertelt: “Veel zwammen om een boom kan meerdere dingen betekenen. Als het een symbiont is, dan is dat juist een goed teken: de zwam heeft een fijn maatje gevonden en ze zijn samen goed aan het groeien. Saprofyten hoeven, zolang de boom harder groeit dan de zwam, ook geen probleem te zijn. Parasiterende zwammen kunnen het wortelgestel van een boom aantasten en stabiliteitsproblemen geven, maar dat is niet altijd het geval. Als je twijfelt, schakel dan altijd een professionele boomverzorger in.”

Bomenpaspoort
Elke boom in Haarlem heeft een eigen paspoort, licht Stefan toe: “Hierin houden we de gegevens van alle bomen bij. Denk aan de hoogte, dikte en het zogenaamde VTA (Visual Tree Assessment). Spaarnelanden controleert, in opdracht van de gemeente Haarlem, alle bomen 1x in de drie jaar op veiligheid. Bomen die gebreken vertonen controleren we vaker. Het bomenpaspoort wordt digitaal opgeslagen in een database van de gemeente.”

In de Haarlemmerhout bijvoorbeeld kom je ook afgestorven bomen tegen. Stefan: “We kiezen er bewust voor om deze bomen niet helemaal te verwijderen. In de dode stam van de boom groeien schimmels, die insecten aantrekken en waar vervolgens weer vogels op af komen. Op die manier heeft een dode boom nog steeds veel ecologische waarde.”