Ziekte en gezondheid

Spinselmot, zieke bomen en de eikenprocessierups: ons groene werk gaat verder dan alleen het verzorgen van bomen. Zo helpen we bij het voorkomen en bestrijden van ziektes en dieren die een bedreiging vormen voor de veiligheid van de inwoners van Haarlem en Zandvoort. Lees meer over wat we zoal doen.

Eikenprocessierups

De eikenprocessierups komt regelmatig voor in Haarlem en omgeving. Het is de larve van een nachtvlinder (Thaumetopea processionea). De vlinder legt haar eitjes in de toppen van eikenbomen. De brandharen van de rupsen zijn vervelend voor mensen en kunnen allerlei gezondheidsklachten veroorzaken.

Eikenprocessierupsen herken je aan hun zwartbruine kop en een zwartgrijs lichaam. Ook hebben ze een donkergrijze streep op hun rug en lange, grijs/witte beharing. Ze leven in groepen en maken grote nesten op dikke takken of de stam van een boom.

Klachten

De rups doet geen vlieg kwaad, het probleem is dat ze hele kleine brandhaartjes hebben. Een volwassen rups heeft er wel 700.000. De brandharen zijn een beschermingsmechanisme voor de rups. Voor ons zijn ze alleen best gevaarlijk. De haartjes hebben kleine weerhaakjes die in huid, ogen en bovenste luchtwegen kunnen binnendringen. Wat volgt is een allergische reactie, jeuk, huiduitslag, ademnood en zware oogirritaties.

Over het algemeen verdwijnen de klachten binnen enkele dagen tot weken. Blijf je last hebben? Neem dan contact op met de huisarts.

Wat doet Spaarnelanden?

Jaarlijks doet Spaarnelanden onderzoek naar de (mogelijke) aanwezigheid van de eikenprocessierups bij eiken in de openbare ruimte. We plaatsen daarvoor feromoonvallen, waarmee we de vlinders vangen. Door de eikenprocessierupsvlinders in de zomer en het najaar te vangen, weten we hoeveel er rupsen er ongeveer in een gebied aanwezig zijn. Andere methodes die we gebruiken zijn het machinaal wegzuigen van nesten en het bespuiten van bomen. Dat laatste doen we alleen bij grote groepen rupsen.

Eikenprocessierups in de tuin

Heb je een eikenboom in de tuin staan waar eikenprocessierupsen in zitten? Spaarnelanden bestrijdt de rupsen alleen in openbare ruimtes, dus helaas niet bij jou in de tuin.

Wil je de nesten zelf verwijderen?

  • Gebruik dan goede persoonlijke beschermingsmiddelen zoals een goed sluitende overall, een stofmasker en -bril, handschoenen en laarzen.
  • Zorg voor een betrouwbare ladder. De rupsen en nesten zitten vaak hoog in de boom.

Onze tip! Ga liever niet zelf aan de slag met bestrijden, maar vraag een gecertificeerd boombedrijf om het nest te verwijderen. Dan weet je zeker dat het veilig en goed gebeurt.

Melden eikenprocessierups

Kom je tijdens een wandeling een eikenboom tegen waar eikenprocessierupsen in zitten? Meld het meteen online bij de gemeente Haarlem of gemeente Zandvoort of bel 14 023.

Kom je bomen met de eikenprocessierups tegen langs een provinciale weg? Meld het bij de provincie Noord-Holland: Bel 0800 – 0200 600 (gratis) of mail naar servicepunt@noord-holland.nl.

De iep is een herkenbare boom in Haarlem en Zandvoort. De boom kan goed tegen de zoute zeelucht en maakt daarom al eeuwen onderdeel uit van het straatbeeld. Helaas wordt de iep de laatste jaren bedreigd door de iepziekte. De gemeente doet er alles aan om de bomen te beschermen en de verspreiding van de iepziekte tegen te gaan. Een van de maatregelen is het zo snel mogelijk kappen en veilig afvoeren van zieke iepen. Ook zieke iepen op particuliere grond moeten worden verwijderd.

De iep (Ulmus of olm) is een loofboom die zo’n 30 meter hoog kan worden. De top groeit meestal naar boven toe breed uit. Iepen bloeien alleen voor een korte periode vroeg in het voorjaar. Je herkent de iep aan zijn bladeren: door de nerven lijken het net veren. De blaadjes hebben een gezaagde bladrand.

Hoe weet je of een iep ziek is? Normaal gesproken zijn de bladeren in de zomer fris en groen. Maar als de boom ziek is, zie je te vroeg in het jaar al herfstkleuren verschijnen. De bladeren vallen van de boom af. Kenmerkend voor een zieke iep zijn de kale takken met nog één of twee verdorde blaadjes aan de uiteinden.

Bestrijding iepziekte

De iepziekte is een agressieve schimmelziekte. Kleine, zwarte kevers, de iepenspintkevertjes, zorgen ervoor dat de ziekte wordt verspreid. Ze leggen hun eitjes op een verzwakte of dode iep die vervolgens ziek wordt. Gezonde bomen worden met rust gelaten, maar kunnen wel worden besmet als een boom in de buurt ziek is. Bijvoorbeeld doordat de wortels onder de grond contact maken. Ook door het vervoeren van openhaardhout kan de ziekte verspreiden.

Om de iepziekte tegen te gaan worden iepziekte gevoelige iepen van 25 jaar en ouder geïnjecteerd met het middel Dutch Trig. Dit is een biologisch middel dat bestaat uit schimmelsporen die het afweermechanisme van de iep activeren. Met deze behandeling is de iep voor één groeiseizoen beschermd. Ook worden er aan het begin van elk groeiseizoen op verschillende  locaties onderzoek gedaan naar het voorkomen van spintkevers.

Melden zieke iep

Zie je een zieke iep of vermoed je dat je een zieke boom in de tuin hebt staan? Meld het bij de gemeente:

Zandvoort: Maak melding via gemeente Zandvoort. Na de melding komt een boomdeskundige naar de boom kijken.

Haarlem: Maak melding via gemeente Haarlem. Na de melding komt een boomdeskundige naar de boom kijken. Als de boom inderdaad ziek is. Voor zieke iepen die op particuliere grond staan is het de verantwoordelijkheid van de eigenaar om de besmette boom te laten kappen en afvoeren.

Lijst met verwijderde iepen
Zieke iepen 2022

Kastanjebloedingsziekte

De kastanjebloedingsziekte komt in de gemeenten Haarlem en Zandvoort veel bij kastanjebomen voor. Gelukkig is de ziekte niet gevaarlijk voor de boom of de omgeving. De kastanjebloedingsziekte wordt veroorzaakt door een bacterie. Als de boom besmet is, krijgt de stam roestbruine vlekken waaruit oranjerode stroperige vloeistof druppelt. De vlekken worden steeds groter en groeien uit tot donkere korsten. Op de aangetaste plekken scheurt de bast open. Bij een zieke kastanje komt ook het bladerdek niet meer tot volle bloei. De kroon heeft kale takken en de bladeren zijn vaak kleiner dan normaal en verkleurd. Een zieke boom blijft altijd ziek.

Klachten

Zwaar aangetaste kastanjebomen gaan snel in conditie achteruit. Daarnaast krijgen ze vaak te maken met schimmels. Denk bijvoorbeeld aan het elfenbankje, de oesterzwam en honingzwam. Verzwakte bomen zijn vatbaarder voor schimmels. Een zieke kastanjeboom sterft uiteindelijk af.

Laat aangetaste bomen zoveel mogelijk met rust. Je hoeft ze niet te snoeien en beschadiging van de wortels door grondwerk moet worden voorkomen. Als de bomen met rust worden gelaten, houden ze het vaak nog een paar jaar vol.

Wat doet Spaarnelanden?

In Haarlem en Zandvoort worden alle kastanjebomen in de openbare ruimtes 1x per jaar (juli-september) gecontroleerd op de kastanjebloedingsziekte. Als blijkt dat een kastanje ziek is, krijgt de boom een classificatie: licht, matig of ernstig. Als de kastanjeboom ernstig is aangetast, krijgt de boom een blauwe stip. Dat betekent dat hij wordt gekapt.

De kap zelf wordt, afhankelijk van grootte en locatie van de boom, door een gespecialiseerd bedrijf uitgevoerd. De stobben van de afgezaagde bomen worden in het najaar/winter verwijderd. Per locatie bekijken we of de kastanje weer terug kan komen.
Hoeveel bomen Spaarnelanden in Haarlem heeft gekapt, wordt aan het eind van elk jaar gepubliceerd in Stadskrant en op de website van Spaarnelanden. Voor Zandvoort wordt dit gepubliceerd in de Zandvoortse Courant.

Melden

Spaarnelanden controleert alleen de bomen in openbare ruimtes en geen particuliere bomen. Vermoed je dat je een zieke kastanjeboom in de tuin hebt staan? Neem dat contact op met een particulier boomverzorgingsbedrijf. Zij controleren de boom op ziektes.